Zgodnie z treścią ustawy z 1 marca 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1115) o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu od 13 października 2019r. nowo zarejestrowane spółki prawa handlowego, a od 13 kwietnia 2020 r. spółki zarejestrowane wcześniej, mają obowiązek zgłaszać informacje o swoich beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.
Zgodnie z treścią art. 58 powołanej ustawy do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji są obowiązane:
- spółki jawne;
- spółki komandytowe;
- spółki komandytowo-akcyjne;
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
4a. proste spółki akcyjne (od 1 marca 2021 roku); - spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623).
Powołany rejestr jest jawny, a dostęp do rejestru powadzonego przez Ministerstwo Finansów na stronie https://www.podatki.gov.pl/crbr/ ,jest bezpłatny.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system, w którym są gromadzone i przetwarzane informacje o beneficjentach rzeczywistych, tj. osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółkami.
Celem wprowadzenia Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, jest zgromadzenie oraz posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych. Intencją ustawodawcy, jest potrzeba zwalczania zjawisk praniu pieniędzy oraz finansowaniu działalności terrorystycznej, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej spółek prawa handlowego.
Wobec powyższego należy przejść do zasadniczej kwestii, kim jest w ogóle beneficjent rzeczywisty:
Beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna bądź osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę lubw imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzane są transakcje okazjonalne.
Beneficjentem rzeczywistym jest:
- osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej spółki, a jeśli nie ma takiej osoby,
- osoba fizyczna dysponująca ponad 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponująca ponad 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę poprzez posiadanie w stosunku do spółki uprawnień podmiotu dominującego w rozumieniu ustawy o rachunkowości,
W przypadku braku możliwości udokumentowania ustalenia takiej osoby lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych powyżej będzie to osoba zajmująca wyższe stanowisko kierownicze.
Aby dokonać zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych należy posiadać kwalifikowany podpis elektroniczny bądź dostęp do profilu zaufanego (ePUAP), dzięki którym osoba sprawująca funkcje kierownicze w spółce będzie mogła potwierdzić, że to ona sama składa deklarację o beneficjentach rzeczywistych w spółkach. W praktyce osobą uprawnioną do złożenia deklaracji w imieniu spółki będzie Członek Zarządu bądź prokurent lub pełnomocnik uprawniony do reprezentacji spółki (ujawniony w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego).
Ze zgłoszeniem błędnych informacji bądź brakiem takiego zgłoszenia wiążą się określone konsekwencje prawne. Zgłoszenie nieprawdziwych danych wiąże się z odpowiedzialnością karną za złożenie fałszywego oświadczenia przez osobę zgłaszającą i zagrożeniem karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat (art. 233 § 6 Kodeksu karnego). Niewywiązanie się przez spółkę z obowiązku zgłoszenia beneficjenta do rejestru zagrożone jest karą pieniężną do 1 mln złotych.
Wszystkie spółki zarejestrowane przed dniem 13 kwietnia 2020 roku są zobowiązane do złożenia do tego dnia informacji w systemie. Spółki zarejestrowane po tym dniu zobowiązane będą do zgłoszenia do rejestru w terminie 7 dni od dnia zarejestrowania spółki w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.